Jedną z kluczowych obaw nauczycieli i dyrektorów szkół wprowadzających STEAM jest trudność we wdrażaniu interdyscyplinarności nauczania. Podejście łączące różne dziedziny nauki wymaga od nauczycieli regularnej komunikacji i współpracy przy planowaniu wspólnych lekcji i projektów, które angażują uczniów w różnorodne aspekty nauki. Jeśli zastanawiacie się, dlaczego warto podjąć ten dodatkowy trud, jakie korzyści da uczniom i jak może wyglądać w praktyce – ten artykuł jest dla Was.
Przygotowanie na wyzwania, które przynosi świat
W rzeczywistym świecie problemy rzadko ograniczają się do jednej dziedziny wiedzy. Często znalezienie właściwych rozwiązań wymaga połączenia różnych umiejętności i perspektyw. Inżynier musi nie tylko znać zasady fizyki i matematyki, ale również rozumieć środowiskowe, społeczne i ekonomiczne aspekty swoich projektów. Lekarz, poza doskonałą znajomością anatomii, musi umieć sprawnie obliczyć dawkowanie leków. A to tylko dwa przykłady spośród wielu.
Tradycyjne, silosowe traktowanie nauczania przedmiotów pozbawia uczniów możliwości obserwowania złożoności świata i nie zachęca do poszukiwania rozwiązań w innych dziedzinach nauki. Interdyscyplinarne podejście w edukacji pozwala uczniom zobaczyć, jak wiedza z różnych przedmiotów może być zintegrowana. To szczególnie ważne dziś, kiedy kluczowa jest umiejętność adaptacji i innowacyjne myślenie w zmieniających się warunkach.
Jednocześnie interdyscyplinarne projekty pomagają uczniom dostrzegać, jak różne dziedziny wiedzy są ze sobą powiązane. Na przykład: uczniowie mogą zrozumieć, jak zasady fizyki wpływają na projekty inżynieryjne lub w jaki sposób można wykorzystać działania matematyczne w analizie danych w naukach społecznych. Kiedy uczniowie widzą, jak mogą zastosować zdobytą wiedzę w konkretnych, praktycznych sytuacjach, ich motywacja i zaangażowanie wzrastają.
Różne punkty widzenia wspierają krytyczne myślenie
Dodatkowo łączenie różnych dziedzin wiedzy w procesie nauczania sprzyja nauce rozwiązywania złożonych problemów. Projekty interdyscyplinarne wymagają od uczniów nie tylko przyswajania wiedzy, ale także jej krytycznego oceniania i stosowania w praktyce.
Nauczyciele zapraszają uczniów do kwestionowania zastanych założeń i poszukiwania innowacyjnych rozwiązań. Dzięki takiemu podejściu uczniowie muszą często wychodzić poza tradycyjne ramy myślenia, aby znaleźć odpowiedzi na pytania, które nie mają jednego prostego rozwiązania.
Przykładem projektu łączącego różne dziedziny nauki jest zadanie opracowania zrównoważonego systemu transportu w mieście. Dobre przygotowanie projektu wymaga zrozumienia zagadnień związanych z inżynierią, ekonomią, ochroną środowiska i socjologią. Co więcej, przygotowanie takiego projektu wymaga myślenia krytycznego na różnych poziomach, od oceny skuteczności różnych technologii, po analizę wpływu społecznego i ekonomicznego proponowanych rozwiązań. Dzięki szerokiemu podejściu uczniowie uczą się, jak syntetyzować informacje z różnych źródeł, analizować je, interpretować i integrować.
Innymi słowy, interdyscyplinarność uczy, jak zadawać właściwe pytania, jak krytycznie analizować informacje i jak wyciągać wnioski oparte na solidnych podstawach naukowych.
Nieoczywiste połączenia zwiększają kreatywność
Kiedy uczniowie są zachęcani do łączenia nauk ścisłych ze sztuką, ich kreatywność jest stymulowana na wiele sposobów. Projekty łączące naukę i sztukę angażują jednocześnie obie półkule mózgu. Zadania, które wymagają zarówno umiejętności analitycznych, jak i kreatywnych, pokazują uczniom, jak zbalansować te dwa sposoby myślenia. Przykładowe projekty STEAM, które angażują obie półkule mózgu, mogą obejmować:
- Projekt inżynierski z elementami designu: budowa modelu mostu, który nie tylko wytrzymuje określone obciążenia (logika i analiza), ale również jest estetycznie zaprojektowany (kreatywność i wyobraźnia).
- Biologia i sztuka: tworzenie ilustracji mikroskopowych organizmów, które wymagają zarówno precyzyjnego zrozumienia biologii (lewa półkula), jak i zdolności artystycznych do przedstawienia ich w atrakcyjny sposób (prawa półkula).
- Matematyka w muzyce: analiza rytmu i harmonii w kompozycjach muzycznych, gdzie uczniowie uczą się matematycznych aspektów muzyki (lewa półkula) i jednocześnie tworzą własne kompozycje (prawa półkula).
Nie bój się, próbuj!
Jak widać, interdyscyplinarność w edukacji, szczególnie w kontekście STEAM, przynosi liczne korzyści. Rozwija umiejętność krytycznego myślenia, stymuluje kreatywność, uczy rozwiązywania problemów oraz przygotowuje uczniów do rzeczywistych wyzwań. Dzięki takiemu podejściu nauka staje się bardziej angażująca, motywująca i spójna, co przekłada się na lepsze wyniki edukacyjne i satysfakcję uczniów.
Mimo niewątpliwych zalet wdrażanie interdyscyplinarności w nauczaniu może wydawać się wyzwaniem. Jeśli jednak zdecydujesz się spróbować, mamy kilka porad od doświadczonych praktyków.
Po pierwsze, nie próbuj zmieniać wszystkiego naraz. Zacznij od małych, interdyscyplinarnych projektów, które łączą dwie lub trzy różne dziedziny. Możesz zaplanować projekt naukowy, który wymaga umiejętności matematycznych do analizy danych oraz umiejętności pisania do przygotowania sprawozdania. Stopniowo zwiększaj złożoność i zakres takich projektów, w miarę jak będziesz nabierać pewności siebie i doświadczenia.
Ponadto pamiętaj, że interdyscyplinarność wymaga współpracy między nauczycielami różnych przedmiotów. Porozmawiaj na ten temat z koleżankami i kolegami z innych dziedzin, aby wspólnie tworzyć zintegrowane plany lekcji i projekty. Możecie zacząć od przeliczenia na lekcji matematyki czasów osiągniętych przez uczniów na zajęciach z pływania czy w ramach zajęć z plastyki stworzyć modele wirusów.
I na koniec: próbuj, eksperymentuj, testuj. A dla ugruntowania wiedzy ukończ kurs „STEAM-owe ABC”, w którym poza solidną dawką wiedzy otrzymasz liczne scenariusze lekcji.
