Jeśli jesteś nauczycielką (lub nauczycielem), która dopiero zaczyna swoją przygodę z nauczaniem STEAM, być może czujesz nie tylko podekscytowanie nowym wyzwaniem, ale i masz pytania lub wątpliwości – to absolutnie zrozumiałe. Na szczęście dobrze trafiłaś – w przestrzeni STEAMowego ABC jesteśmy po to, aby Cię wesprzeć i pomóc. Wierzymy, że razem stworzymy inspirujące i twórcze zajęcia, które będą nie tylko edukacyjnie korzystne dla Twoich uczniów, ale również zostaną w ich pamięci jako fantastyczne, pełne zabawy lekcje. Jesteśmy z Tobą na każdym kroku tej podróży!
Gdy wdrażałam mój zespół w metodykę STEAM, spotykałam się z różnymi obawami. Z czasem zrozumiałam, że są one naturalne i dzielone przez większość nauczycieli, którzy zaczynają pracę ze STEAMem. Nie wynikają one z faktycznego braku umiejętności czy doświadczenia, a po prostu z poczucia odpowiedzialności. Każdy chce wykonywać swoją pracę jak najlepiej, dlatego, gdy człowiek, który nie przepada za matematyką i nie ma pojęcia o kodowaniu, słyszy „poprowadź zajęcia łączące matematykę, kodowanie, przyrodę, sztukę… a, i trochę projektowania!” może czuć przypływ lekkiej paniki.
Poniżej zrobiłam listę obaw, z którymi spotykam się najczęściej – być może znajdziesz wśród nich również swoje wątpliwości. Mam nadzieję, że ta lista pomoże Ci zrozumieć, że praktycznie każda osoba, która podejmuje się uczenia STEAMem odczuwa pewnego rodzaju tremę.
1. ,,Nie czuję się wystarczająco kompetentna w aspektach naukowych i technicznych, aby nauczać STEAM”.
Być może masz wrażenie, że kompetencje w dziedzinach STEAM można udowodnić dyplomami ukończenia studiów z zakresu wszystkich przedmiotów wchodzących w skład STEAM. Praktyka pokazuje jednak, że nie jest to konieczne. STEAM jest bardzo mocno zakorzeniony w otaczającym nas świecie, który można zrozumieć nawet bez studiów. Niemniej zachęcam do wzięcia udziału w szkoleniach lub kursach online, aby zwiększyć swoją wiedzę i umiejętności w obszarach naukowych i technicznych. Takim kursem jest właśnie STEAMowe ABC. Zobaczysz, że łączenie wiedzy z zakresów różnych przedmiotów jest o wiele bardziej naturalne, niż początkowo się wydaje, a kluczową umiejętnością potrzebną Ci w pracy ze STEAM jest otwarta głowa i ciekawość świata. Ponadto współpraca z innymi nauczycielami i ekspertami może być bardzo pomocna. Ten aspekt Twojej działalności pomoże Ci również w pracy z uczniami, którzy na zajęciach regularnie mierzą się z wyzwaniami projektowymi.
2. „Obawiam się, że moje umiejętności i doświadczenie nie wystarczą, aby tłumaczyć złożone pojęcia naukowe na prosty język”.
Jeśli Twoje umiejętności w tłumaczeniu pojęć z Twojego głównego przedmiotu są wystarczające, dasz sobie radę ze STEAMem. Pamiętaj, że STEAM jest bardzo praktycznym podejściem do nauk ścisłych, a zatem pojęcia nie są szczególnie abstrakcyjne. Scenariuszom zajęć często towarzyszą dodatkowe materiały, ilustracje czy doświadczenia opisane krok po kroku. One pomagają – zarówno uczniom, jak i Tobie – zrozumieć teorię w przystępny sposób. Jeśli czujesz, że potrzebujesz praktyki przed zajęciami, skorzystaj z ćwiczenia, które programiści nazywają „techniką gumowej kaczuszki”. Postaw przed sobą misia, zwierzątko, czy też rzeczoną gumową kaczuszkę i wyobraź sobie, że to Twoi uczniowie. Krok po kroku przejdź przez wyjaśnienia – czy są one dla Ciebie (i wyimaginowanych uczniów) proste i jasne? To świetnie! Jeśli jednak czujesz, że gubisz się w wywodzie, postaraj się go uprościć tak, żeby dla Ciebie był klarowny.
3. ,,Martwię się, że moje własne uprzedzenia wobec nauk ścisłych mogą wpłynąć na moje podejście do nauczania STEAM”.
Jeśli nie uczysz na co dzień przedmiotów ścisłych, zapewne czujesz stres związany z własnymi doświadczeniami edukacyjnymi w tym zakresie. To dobrze, bo świadomość swoich uprzedzeń jest pierwszym krokiem w kierunku ich przezwyciężenia. Tym bardziej, że nauka przedmiotów ścisłych w modelu STEAM nie przypomina tego, co pamiętasz z własnej szkoły – nie oznacza ślęczenia nad podręcznikiem i wkuwania definicji i regułek. Co więcej, STEAM łączy tyle elementów, że każdy znajdzie coś dla siebie. Dlatego zachowaj otwarty umysł i elastyczność. Pomyśl również, że właśnie Ty możesz przerwać ten zaklęty krąg niechęci do przedmiotów ścisłych, ponieważ STEAM wręcz celebruje błędy, zachęcając do powtarzania procesu i refleksji. Wyobraź sobie, że teraz możesz pokazać swoim uczniom te przedmioty tak, jak chciałabyś, by ktoś pokazał je Tobie jako dziecku.
4. ,,Nie mam doświadczenia i nie czuję się pewnie w pracy z narzędziami, oprogramowaniem, technologią i eksperymentami używanymi w nauczaniu STEAM”.
Jeżeli czujesz się przytłoczona narzędziami, które wykorzystywane są w nauczaniu STEAM, daj sobie czas i nie łap wszystkich srok za ogon. Możesz rozpocząć od prostych, łatwych w obsłudze narzędzi i technologii, stopniowo zwiększając swoją wiedzę i umiejętności. Korzystaj z dostępnych materiałów edukacyjnych i szkoleń, aby lepiej zrozumieć te narzędzia i rozwijać swoją znajomość dostępnych materiałów. W ten sposób odkryjesz również te narzędzia, w których czujesz się najlepiej.
5. ,,Boję się, że moje zajęcia staną się zbyt skomplikowane dla uczniów, zwłaszcza tych o różnym poziomie wiedzy, z uwagi na dodatkowe elementy naukowe i techniczne”.
Zanim zaczniesz łamać sobie głowę nad tym, że skoro zazwyczaj poziom uczniów różni się na pojedynczych przedmiotach to co dopiero na zajęciach STEAM, głęboko odetchnij. Przestań myśleć o STEAMie jako o konglomeracie przedmiotów ścisłych z dodatkiem sztuki, przypomnij sobie swoje doświadczenia z początku edukacji, czyli wychowanie wczesnoszkolne, bez dzielenia na przedmioty. Czy było to traumatyczne doświadczenie? Czy różnica poziomów była tak wielkim problemem? Czy zróżnicowane zadania stanowiły dla uczniów przeszkodę nie do pokonania? Wręcz przeciwnie – nauka bez dzielenia na przedmioty pomagała nam poruszać się w obszarze jednego zagadnienia, ale patrzeć na nie z różnych punktów widzenia. Dokładnie tak działa STEAM: zachęca do projektowania różnorodnych działań i zadań, które uwzględniają różnorodność poziomów. Pomaga to w utrzymaniu zajęć na odpowiednim poziomie trudności dla każdego ucznia.
6. ,,Obawiam się, że nie znajdę czasu na przygotowanie dodatkowych materiałów edukacyjnych z przedmiotów, których na co dzień nie uczę”.
Planowanie lekcji z wyprzedzeniem oraz korzystanie z gotowych zasobów edukacyjnych dostępnych online pomogą Ci zaoszczędzić czas i ograniczyć stres związany z przygotowaniem materiałów. Metodologia STEAM jest popularna na całym świecie, co oznacza, że wystarczy chwila wolnego czasu i przeglądarka internetowa, by mieć dostęp do ogromnej ilości materiałów. Możesz z nich korzystać, modyfikować pod kątem własnych potrzeb lub inspirować się nimi. Co więcej, najczęściej scenariusze dysponują materiałami, które pomogą w przeprowadzeniu zajęć, więc ciężar ich przygotowań nie będzie na Tobie spoczywał.
Po inspiracje zachęcam Cię do przejrzenia poniższych stron:
https://www.teachengineering.org/
https://www.nasa.gov/learning-resources/
https://www.exploratorium.edu/
https://www.pbslearningmedia.org/
7. ,,Nie mam pewności, jak zintegrować elementy sztuki i nauk ścisłych w nauczaniu STEAM, nie wiem, czy jestem wystarczająco kreatywna, by opracować takie zajęcia”.
STEAM jest metodą opartą nie tylko na eksperymentach uczniów, jest to również metoda zachęcająca do eksperymentowania przez nauczyciela! Jeśli masz już trochę doświadczenia jako nauczyciel, wiesz zapewne, że ten sam scenariusz przeprowadzany w różnych grupach ma również różny przebieg. Podobnie jest z zajęciami STEAM – nastaw się na to, że Twoi uczniowie będą sami kłaść nacisk na różne elementy zajęć, które są dla nich najbardziej interesujące i po prostu za nimi podążaj. Lubią zadania kreatywne? Pozwól im je wykonywać. Aktywności związane z kodowaniem są ich ulubioną częścią zajęć? Zachęć, by sami wymyślali zadania dla swoich kolegów! Ty również nie bój się eksperymentowania z różnymi metodami nauczania, projektami interdyscyplinarnymi oraz kreatywnym podejściem do planowania zajęć. Współpraca z innymi nauczycielami również może dostarczyć inspiracji i pomysłów.
Twoje obawy przed podjęciem STEAMowego wyzwania są zrozumiałe i normalne. Każdy nauczyciel ma pewne wątpliwości przed wprowadzeniem się w nowy obszar nauczania. To, co się liczy, to Twój entuzjazm i gotowość do nauki. Zachęcam Cię również do rozmów z mentorem – metodykiem lub starszym nauczycielem, a jeśli w Twojej placówce jest więcej nauczycieli pracujących z modelem STEAM, stworzenia zespołu, w którym będziecie mogli wymieniać się doświadczeniami i być dla siebie wsparciem.
Pewne jest jednak, że większość swoich wątpliwości możesz rozwiać tak naprawdę tylko w praktyce, czyli próbując pracy ze STEAMem. Pamiętaj, że pierwsze próby mogą nie być idealne, ale to normalne. Ważne jest, abyś eksperymentowała, próbowała różnych metod i dostosowywała swoje podejście w miarę potrzeby. Pomyśl o tym, jak o nauce pływania – zaczynasz od nauki w płytkiej wodzie, ale już niedługo śmiało pływasz w tej części basenu, gdzie nie sięgasz dna. Pierwsze lekcje, które poprowadzisz, będą prowadzone ostrożnie, ale z czasem odnajdziesz się w STEAMie. Ku swojemu zdziwieniu możesz również odkryć, że Twoim ulubionym aspektem zajęć stanie się ten, którego najbardziej się obawiałaś!
Twoje umiejętności i doświadczenie jako nauczyciela – niezależnie od Twojego głównego przedmiotu – są solidną podstawą do rozpoczęcia nauczania STEAM. Masz zasób wiedzy i doświadczenie, które pozwolą Ci wprowadzić nową metodę nauczania, oceniać ją i odpowiednio zmodyfikować. Nie zapominaj, że celem Twoich zajęć jest nie tylko przekazywanie wiedzy, ale przede wszystkim inspiracja i rozwijanie umiejętności u swoich uczniów. Bądź otwarta na nowe możliwości i doświadczenia.
Trzymam kciuki za Twój rozwój i świetną zabawę w nurcie STEAM!
Autor: Monika Bigaj-Kisała – nauczycielka angielskiego z 18-letnim doświadczeniem w szkołach w Polsce, Anglii i Irlandii. Od pięciu lat jest metodyczką oraz trenerką nauczycieli. Wspiera metodycznie zespoły dydaktyczne w szkołach językowych, szkoli nauczycieli i lektorów na konferencjach i zlotach branżowych. Autorka strony That is Evil (skierowanej do anglistów) oraz ogólnorozwojowego kursu dla dzieci Przedszkolaki Bystrzaki.
