Uczniowie ze specjalnymi potrzebami to dzieci i młodzież, która wymaga szczególnych i spersonalizowanych oddziaływań edukacyjno-terapeutycznych. Ich różnorodne niepełnosprawności, dysfunkcje i deficyty sprawiają, że ich uwaga jest mimowolna, koncentracja na wykonywanym zadaniu krótka i każdy bodziec może spowodować jej rozproszenie.
Umiejętności manualne są stosunkowo niskie, a motoryka mała wymaga ciągłego usprawniania. Trudności w opanowaniu nowych umiejętności, odroczony cel i brak natychmiastowego efektu obniża motywację do zaangażowania się w wykonywane zadanie, zdobywanie wiedzy i rozwijanie swoich umiejętności. Jak zatem sprawić, by uczniowie ze szczególnymi potrzebami, uczący się w zróżnicowanych klasach, chcieli być częścią aktywnego procesu edukacyjno-terapeutycznego?
- Zorganizować zajęcia oparte o praktyczne działanie.
- Zróżnicować rodzaj zadań pod kątem trudności, ale także sposobu ich wykonania.
- Zastosować atrakcyjne dla ucznia środki dydaktyczne.
- Dostosować formę pracy dla ucznia.
- Planować działania, w których uczeń będzie widział w miarę szybki efekt swojej pracy i będzie miał poczucie sprawstwa i sukcesu.
- Wdrażać uczniów do realizacji zadań w duchu STEAM.
- Realizować trudne zagadnienia poprzez metody aktywizujące, w tym projekt edukacyjny.
W mojej praktyce szkolnej wielokrotnie wykorzystywałam STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics in 3D). To podejście, które integruje nauki ścisłe, technologię, inżynierię, sztukę i matematykę, wykorzystując tę ideę w realizacji swoich autorskich projektów edukacyjnych, ale także bardzo popularnych ostatnio dzięki programowi Laboratoria Przyszłości długopisów 3D.
Kreatywne zajęcia edukacyjne i terapeutyczne w 3D
Długopisy 3D pozwalają na tworzenie trójwymiarowych struktur poprzez dostarczanie stopionego materiału plastycznego – filamentu. Umożliwiają interaktywną i wielozmysłową naukę, co jest szczególnie pomocne dla uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi. Zajęcia z długopisem 3D wspierają nie tylko rozwój umiejętności edukacyjnych, ale są także doskonałym elementem procesu terapeutycznego.
Ćwiczenia z długopisem zachęcają uczniów do zaangażowania się w praktyczne działanie. Zwiększa to motywację do nauki i rozwijania funkcji poznawczych, pomagając jednocześnie w rozwijaniu kluczowych umiejętności. Uczestnictwo uczniów z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi w tego typu zajęciach daje poczucie sprawstwa, sukcesu i może mieć istotny wpływ na niwelowanie dysfunkcji, kompensowanie niżej funkcjonujących obszarów, ale także rozwój pasji, zainteresowań, kreatywności i różnorodnych umiejętności.
Pracując z długopisem, uczniowie ćwiczą koncentrację uwagi, cierpliwość, rozwijają także umiejętności motoryczne i manualne (np. właściwy chwyt pisarski). Ćwiczenia z długopisem 3D są fascynujące, a własnoręcznie przygotowane akcesoria i wytwory motywują na przykład do rozwijania technik szkolnych, do ćwiczeń w zakresie logicznego myślenia i orientacji przestrzennej. Ponadto praca z długopisem 3D wyzwala pozytywne emocje, które wspomagają proces uczenia się i treningu umiejętności społecznych. Długopis 3D zmienia rysunki w przestrzenne obiekty, a to daje uczniom poczucie sukcesu.
Długopisy 3D w duchu STEAM
Długopis 3D to narzędzie, które pozwala na kreatywną i twórczą pracę w ramach STEAM. Jak można połączyć różne obszary działania, aby efekt pracy użyteczny, atrakcyjny i miał praktyczne zastosowanie?
- Uczniowie mogą używać długopisów 3D na przykład do tworzenia różnorodnych kształtów geometrycznych i brył, takich jak prostopadłościany, stożki czy sześciany. To doskonałe narzędzie do nauki geometrii w sposób praktyczny. Uczniowie sami tworzą modele, które muszą mieć odpowiednie kształty, wymiary, symetrię, a do tego estetyczny wygląd.
- W naukach chemicznych długopisy 3D mogą być wykorzystane do tworzenia modeli molekularnych. Uczniowie mogą lepiej zrozumieć struktury chemiczne, tworząc je własnoręcznie. Taka forma aktywności rozwija wyobraźnię niezbędną do projektowania, kreatywność i umiejętności technologiczne w procesie przygotowania schematów.
- W ramach przedmiotów humanistycznych, uczniowie mogą odtwarzać historyczne budowle przy użyciu długopisów 3D. To połączenie technologii, matematyki, sztuki i historii w praktyczny sposób.
- Na języku polskim za to dzieci mogą tworzyć elementy charakterystyczne dla przeczytanych lektur i ich bohaterów, które mogą przybliżyć nie tylko motywy, ale także charakterystyczną treść lub charakter bohaterów.
Przykład takich działań lekturowych można zobaczyć na współprowadzonym przeze mnie blogu. To propozycje Jolanty Majkowskiej.
https://www.specjalni.pl/search?q=lektury+3D
Fantastyczną, niezwykle rozwijającą aktywnością w zakresie wykorzystania długopisów 3D, mogą być projektowane przez uczniów prototypy przedmiotów inżynieryjnych, takie jak mosty, pojazdy, czy inne urządzenia. To świetny sposób na wprowadzenie ich do kreatywnego myślenia inżynierskiego.
- Długopisy 3D możemy wykorzystać do tworzenia abstrakcyjnych dzieł sztuki. To połączenie sztuki z matematyką, gdy uczniowie planują, projektują i wykonują swoje abstrakcyjne formy. Mogą to być mozaiki, mandala, witraże itd.
- Długopisy 3D mają swoje wielorakie zastosowanie w terapii. Ich używanie wpływa z pewnością na rozwijanie zdolności motorycznych, koordynacji ręka-oko, a także jako narzędzie sensoryczne dla osób wysoko wrażliwych sensorycznie.
- Długopisy 3D są doskonałym narzędziem do rozwijania orientacji w przestrzeni, ale także umiejętności przestrzennego myślenia. Uczniowie mogą projektować i budować trójwymiarowe modele i przedmioty użyteczne, w tym kreatywne pomoce dydaktyczne.
Dobre praktyki wykorzystania długopisu 3D w ramach skorelowanych aktywności i STEAM.
Od kilku lat wykorzystuję długopis 3D w edukacji i terapii. Wpływa to na zwiększoną motywację moich uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. Za ich pomocą rozwijam spostrzeganie, wyobrażenia, doskonalę koordynację wzrokowo-ruchową, niweluję zaburzenia w zakresie motoryki małej. Zaprojektowane i wykonane przez uczniów przedmioty i akcesoria stanowią ważny aspekt naszych lekcji. Służą nam jako rekwizyty, pomoce demonstracyjne i terapeutyczne.
Uczniowie przygotowali między innymi:
- przestrzenne meble, które wykorzystaliśmy do zróżnicowanych ćwiczeń w zakresie orientacji przestrzennej, ale także kreatywnych zadań polegających na aranżowaniu wnętrz, a nawet przygotowania animacji poklatkowej bajki ,,Czerwony Kapturek”
Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na moim blogu.
Rys. 1 Przykładowe mebelki wykonane długopisem 3D.
Kreatywne pomoce dydaktyczne. Różnorodne pomoce służą nam podczas zajęć rewalidacyjnych i zajęć w ramach pomocy psychologiczno- pedagogicznej.
Szczegółowe informacje można znaleźć na tej stronie.
Rys. 2 Obraz ze strony prezentującej pomoce 3D.
Uczniowie wielokrotnie przygotowywali prezenty i upominki dla swoich najbliższych. Były to między innymi broszki, przypinki, ale także słoiczki od serca.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz w tym artykule.
Rys. 3 Obraz prezentujące przykładowe przypinki.
Zachęcam do zapoznania się z innymi pracami wykonanymi przez uczniów, które na bieżąco zamieszczam na blogu: https://www.specjalni.pl/search?q=3D
Autorka: Zyta Czechowska — Nauczycielka Roku 2019, właścicielka i dyrektorka Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli oraz trenerka i metodyczka edukacji specjalnej i cyfrowej. Posiada tytuł Microsoft Innovative Educator Expert. Jest czynną ambasadorką programów eTwinning, Edu 360- Dell Technologies oraz Ei System.
